همه از خانه‌ایم و به خانه برمی‌گردیم

عنوان کتاب: آلیس

نویسنده: یودیت هرمان

مترجم: محمود حسینی‌زاد

نشر افق

یودیت هرمان، نویسنده‌ی چهل و سه ساله‌ی آلمانی، تا کنون سه کتاب منتشر کرده است.

     کتاب «آلیس» از این جهت برای من جالب بود که نه می‌توان گفت مجموعه‌ای از پنج داستان کوتاه است و نه می‌توان گفت یک داستان بلند پنج قسمتی است. بگذارید این طور توضیح بدهم که کتاب به پنج بخش تقسیم شده است. هر قسمت برای خود عنوانی دارد. عنوان، نام یکی از شخصیت‌های آن بخش است که در شرف وداع گفتن با دار فانی است یا قبلاً این زحمت را کشیده است. در همه‌ی بخش‌ها «آلیس» به نوعی درگیر مرگ این آدم‌ها می‌شود، یا باید به امور کفن و دفنشان سر و سامان بدهد، یا علاقمند است به خاطرات او نفوذ کند و سر از کارهایی که او کرده است در بیاورد. خودِ هرمان وقتی مصاحبه‌کننده‌ی مجلّه‌ی اشپیگل گفت: «هر نویسنده‌ی دیگری بود به این کتاب می‌گفت رمان، نه مجموعه داستان» پاسخ داد: «پنج داستان است با یک شخصیت: آلیس»

     فضای انگاره‌های این کتاب به طور خاص من را به یاد داستان‌های کوتاه «ریموند کارور» و به طور عام، نویسنده‌های نسل سوّمِ آمریکا می‌اندازد. توجّه به جزئیاتِ پیرامون شخصیت‌ها برای بیان دیدگاه‌ها و حالت‌هایشان از ویژگی‌های «آلیس» است. شاید سفر یودیت هرمانِ نویسنده به نیویورک، گذراندنِ دوره‌ی روزنامه‌نگاری در این شهر، و همزمان نگارش اوّلین آثار ادبی‌اش، در این مورد بی‌تأثیر نبوده باشد.

     عنصر «خانه» در صفحه‌صفحه‌ی «آلیس» قابل پیگیری است. اثاث، شکل و موقعیت خانه برای «آلیس» اهمّیت ویژه‌ای دارد. خانه‌ها برای او چیزی بیشتر از آهن و آجر و گچ هستند. «خانه» برای آلیس بهترین «منزل»، به معنای محلّ نزول، است. دلیلی که تا حدودی نشان می‌دهد چرا منزل تا این اندازه نزد آلیس اهمّیت دارد این است که او همیشه برای رسیدگی به امور متوفّای داستان مجبور به نقل مکان و مسافرت است. مقوله‌هایی مانند علاقه‌ها و ارتباط‌های بین شخصیت‌ها هم به شکل ذهنی و تا حدودی پیچیده و با لایه‌های داستانی در این کتاب مطرح می‌شوند که بسیار خواندنی هستند و تجربه‌شان خالی از لطف نیست.

     این کتاب برنده‌ی تندیس جایزه‌ی ادبی «روزی روزگاری» در سال 1389 نیز شده است.

    محمود حسینی‌زاد، نمایشنامه‌نویس، داستان‌نویس، منتقد ادبی، و مترجم آثار متعددّی از ادیبان آلمانی‌زبان مثل برتولت برشت، فردریش دورنمات، پیتر اشتام، اووه تیم، همین یودیت هرمان، و دیگران، به تازگی مدال با ارزش انستیتو «گوته» را به خاطر ترجمه‌هایش به دست آورده است.