نامه به پدر

فرانتس کافکا

چاپ اول، 106 رویه، انتشارات خوارزمی، 1355، 3300 نسخه، 126 ریال.

برگردان: فرامرز بهزاد

***

این کتاب حدود سی و هشت سال در کتاب‌خانه‌ی من خاک خورد. چرا؟ عرض می‌کنم.

می‌دانستم فرانتس از پدرش دل خوشی ندارد. کابوس این پدر در تمام عمر رهایش نکرد. کتاب را همان وقت‌ها به همین بهانه خریدم. همین که دیدم با "پدر بسیار عزیزم" آغاز شده، آن را به کناری نهاده و عطای خواندن را به لقایش بخشیدم.

آن روزها نمی‌دانستم که کافکا از روحیه طنز بسیار بالایی برخوردار است و این جمله، جز طنز نیست. که اگر می‌دانستم حتمن به خواندن ادامه می‌دادم. ولی با دیدن آن چنین به نظرم رسید که کسانی که در باره‌ی کتاب نوشته‌اند در اشتباه بوده‌اند و مرا نمی‌توانند وادار به خواندن این کتاب بکنند.

ولی چند روز پیش بی نگاهی به "پدر بسیار عزیزم"، این کار را کردم و کتاب را به دست گرفتم و دیدم و شناختم. یکی از خبیث‌ترین پدرانی که می‌توان دید و شناخت و درباره‌اش حرف زد.

کافکا این کتاب را در محل کارش که یک دفتر حقوقی بود تایپ کرد. سپس به مادرش دارد که به پدر بدهد. مادر بعد از خواندن آن، این کار را صلاح ندید و کتاب را به او برگرداند. خوشبختانه "نامه به پدر" از سوزانده شدن آثار منتشر نشده‌ی کافکا جان سالم به در برد.

همیشه چیزی را خوانده بودم، یا شنیده بودم. این‌که کتاب زن و مرد ندارد. ینی می‌دانید؟ کتابی را ندیده بودم که برای زنان بیشتر از مردان و یا بالعکس موثرتر باشد. جز کتابی که روزی وارد قفسه‌ی کتاب‌هایم شد و دیدم که بیشتر به کار خانم ها می‌آید تا آقایان. به نام "روانکاوی دختران".

ولی بعد از خواندن نامه به پدر این را دیدم. نامه به پدر شاید، شاید، شاید، به کار مادرانی بیاید که رابطه‌ی شوهر و پسرش را دیگرگونه بیابد و با خواندن آن احتمالن بتواند کمکی به حل این دگرگونگی بکند. البته اگر توان دیدن این دگرگونگی را داشته باشد و خود به شکلی دامن به تخریب هر چه بیشتر رابطه این‌دو نکند. وگرنه، این کتاب را باید ابتدا پدرانی که پسر دارند بخوانند، و آن‌گاه پسران. به ویژه پسرانی که به نوعی از پدر می‌ترسند و چه بسا از این ترس به دامان مادر پناه ببرند. پناهی که شوربختانه در بسیاری از مواقع کمکی به اصل قضیه نمی‌کند و صرفن مسکنی است که به نوعی به بدن پسر ترزیق می‌شود و چه بسا، بسیار مادرانی که در این میان  حق را به شوهران بدهند.

ای‌کاش این کتاب را در همان تاریخی که خریدم خوانده بودم.

برگردان خوب فرامرز بهزاد، جز در یکی دو مورد، کتاب را خواندنی کرده است.

برای گرامی داشت یاد و خاطره‌ی فرانتس، من نیز این متن را ننوشته، تایپ کردم.

امیدوارم پدران و پسرانی که از این درگاه می‌گذرند، خود را موظف به خواندن آن بکنند. خواندن متن من نه. خواندن "نامه به پدر" را عرض می‌کنم.

همین.

شاهنامه و فمینیسم

مهری تلخابی

انتشارات ترفند

چاپ دوم

 2200 تومان

نویسنده با بررسی زنان شاهنامه از دیدگاه فمینیسم ، آنچه که در ذهنیت عام نسبت به زنان می گذرد را به چالش کشانده و نظرات دیگری را برجسته می نمایاند.

فمینیسم بر این نظر است که تا زمانی که زنان  خود را به چشم یک ماده ببینند جامعه نیز آنها را مادهمی بیند ، وجودی که زیبایی و فرزند زایی اش بیشتر از این که یک انساناست، مورد توجه قرار داشته است.

پیش از آغاز بحث بر سر زنان شاهنامه باید بدانیم  از گذشتگان و شاهنامه انتظار امروزین  داشتن ، نادانی است. در این کتاب  زنان شاهنامه از دید فمینیسم به سه دسته سپید و خاکستری و سیاه تقسیم می شوند.

زنان سپید : چنان زندگی می کنند که مردان از آنها انتظار دارند مانند ارنواز و شهرناز و سیندخت، ماه آفرید ، سهی ، سرو ، آزاده

زنان خاکستری :نه فرشته اند نه شیطان، مانند رودابه و تهمینه و گردآفرید و سودابه و منیژه، کتایون و..

زنان سیاه : زنان شیطان صفت مانند زنان جادو

به عنوان نمونه کوتاه نوشتی از بررسی نگاه فیمینیسم به تهمینه در اینجا آورده می شود.

تهمینه:

1-جسارت عمل تهمینه از دید فمینیسم خوشایند است ولی جسارتی است  که او را به بردگی میبرد. تسلیم تهمینه در برابر امیالش سبب می شود که او، به فجیع ترین شکل موجود تن می دهد. تهمینه در عین حال که جسور است ، خائن است، خیانتی که او به خود و فرزندش می کند، نابخشودنی است.

2- تهمینه تسلیم شرایط است او به سادگی خود را قربانی سرنوشت می کند.

3- تهمینه زن مظلومی است او همانگونه رفتار می کند که مردان انتظار دارند.

4- تنها بارقه در زندگی این زن جسارتش بود . اگر چنین نبود او نیز در میان انبوه زنان شاهنامه گرفتار فراموشی می شد.

5- آشنایی تهمینه با مسائل زمانه قابل تحسین است. دلاوری های رستم در زمان خود بسیار مهم بوده و تهمینه از آن با خبر بوده است.

6- قدرت مرد و موقعیت احتماعی  و سیاسی رستم عواملی است که مورد توجه تهمینه است که نشان می دهد جذابیت اصلی مردان از نگاه زنان زیبایی نمی باشد.

7- تهمینه در برابر عشق بزرگش  به رستم که همۀ زندگیش را برای آن می گذارد هیچ انتظاری از او ندارد. اینکه تهمینه را چنین ستایش کرده اند که او به آینده ای دورتر می اندیشیده که پسری از رستم داشته باشد تا راه پدر را ادامه دهد ، به نظر فمینیست ها چنین تصوری از زن و احساسات او داشتن بلاهتی بیش نیست. چنین برداشتی از زن  بی تردید برداشتی مردانه  با تحمیل نظر مردانه است.

9-ا زدید فمیینیسم، تهمینه پس از رستم دچار از خود بیگانگی شدیدی می شود چنان خود را در وجود سهراب نابود می کند که بودن او پس از سهراب، گویی  گناهی بزرگ است.تهمینه به عنوان مادر معنای زندگی اش در سهراب خلاصه می شود.

از دید جامعه او زنی بی سرپرست و حتی اگر پدر او را حمایت کند بد سرپرست خوانده می شود. تن دادن هر زنی  زیر چنین بار گرانی نیاز به بررسی دارد.

10-بی گمان عقد شرعی میان رستم و تهمینه در میان نبوده است و بی شک تهمینه هویت ممتازی در بین جامعه ندارد. رستم آزادی عمل تهمینه را از او می گیرد و در عوض به او چشم انتظاری  و انقیاد می دهد . سهراب در پاسخ به این همه محبت تهمینه خود را در راه افزون خواهی و جاه طلبی اش به نابودی می کشاند.

تهمینه در دسته زنان خاکستری جای می گیرد.

پسته‌ی لال سکوت دندان شکن است

اکبر اکسیر

شعر طنز

چاپ ششم- 1391 – انتشارات مروارید

100 رویه – 4400 ریال

***

از آجیل سفره‌ی عید

چند پسته‌ی لال مانده است

آن‌ها که لب گشودند، خورده شدند

آن‌ها که لال مانده‌اند، می‌شکنند

دندانساز راست می‌گفت:

پسته‌ی لال، سکوت دندان شکن است!

مدت‌ها بود که این شعر و نیز اشعار طنز زیادی را در اینترنت می‌دیدم که نام حسین پناهی را یدک می‌کشید. تا چند روز پیش که روبروی دانشگاه کتابی با نام "پسته‌ی لال ........" را دیدم که نام اکبر اکسیر به عنوان صاحب اثر روی آن بود. بعد از خریدن و خواندنش هر چه بیشتر به این باور رسیدم که چقدر ما بی شناخت و بی مداقه و بی اختیار هر آن‌چه که در اینترنت می‌بینیم را کپی، پیست می‌کنیم. تازه وقتی می‌گویم ما، منظورم کسانی است که بالاخره کامپیوتری دارند و پشت آن می‌نشینند و با آن کار می‌کنند. که بنا بر آماری این ما، در یک در صد بالای جامعه‌ی جهانی، جا خوش کرده است. وای به حال نود و نه درصد بقیه.

راستش خود من از این که حسین پناهی این همه شعر و نوشته دارد و تا زنده بود چیزی از آن را من یکی حداقل ندیده بودم تعجب می‌کردم. و بعد از دیدن این کتاب معلوم شد که، حق با من بوده است.

کتاب شامل یک مقدمه در باره‌ی شعر امروز  ِ امروز ایران و حدود هفتاد قطعه شعر طنز کوتاه دیگر، در قد و قواره همان که در بالا نوشتم است.

در مورد شعر طنز خود من به شخصه آن‌چه که قبلن در جاهایی مانند روزنامه توفیق چاپ می‌شد از ابوالقاسم حالت و سایر شاعران آن روزگار را نمی‌خواندم. شاید به قول اکبر اکسیر که در مقدمه ‌ی کتاب آورده است، شعرها طولانی بودند. که این امر در این کتاب نیست. این اشعار بعضن به شکل پیامک در گوشی ها و یا سایر صفحات اجتماعی آورده می‌شود که شوربختانه کسی نامی از شاعر بزرگوارش نمی‌برد.

اکسیر در مقدمه‌ی کتاب در مورد خودش می‌سراید:

همچو حافظ به رغم مدعیان / شعر رندانه گفتنم هوس است

طبق معمول اکبر اکسیرم، اهل و ساکن آستارا، دبیر بازنشسته‌ی ادبیات فارس و دانش آموز دوره‌ی شبانه شعر. در آستانه‌ی پنجاه و چهار سالگی در جوار زندگی مشغول شعرم و با شعر مرگ را به تاخیر می‌اندازم.

یکی دیگر از اشعارش را برایتان می‌نویسم:

باور کنید من نمونه‌ام

دوست و دشمن اقرار می‌کنند من نمونه‌ام

ملیحه هم تاید می‌کند من نمونه‌ام

اول باور نمی‌کردم من نمونه‌ام

حالا باور می‌کنم من نمونه‌ام

لطفن، قبل از ساعت 8

مرا به آزمایشگاه تحویل دهید!

 باقی را بروید و در کتاب بخوانید.

در پایان، امروز که این یادداشت را داشتم منتشر می کردم عکسی دیدم که امضای خانم ملیحه را داشت. همسر آقای اکبر. بد ندیدم که آن را هم در زیر بیاورم. خانم ملیحه یا خود دستی در طنز دارند یا کمال هم نشین  در ایشان اثر کرده است.

نام کتاب: زندگی خواهم کرد

نویسنده : فریما قباد

انتشارات: آرتامیس

قیمت: 130000 ریال

چاپ نخست: 1392

280 ص

 کتاب داستان حال و روز جوانان مبتلا به سرطان را از زبان رایکا، دختری بیست و شش ساله و  شخصیت اصلی داستان  بیان می کند .  سن نویسنده در هنگام حدود سی بوده است بنا بر این  حال و روز  این دوره  جوانان را می شناسد و از زبان خودشان می نویسد. در بسیاری جاها جوان بودن نویسنده  کاملا احساس می شود ،با این حال نه تنها نمی توان ایرادی به نویسنده گرفت بلکه جذابیت داستان را دو چندان می کند.

نویسنده می گویدناشرش حتی حاضر به خواندن کتاب نبود و با اصرار زیاد نویسنده حاضر به خواندن برای بررسی قابلیت چاپ  شد و  خوشش آمد .کتاب برای وایرستاری رفت و از همان برگ نخست ایرادات زیادی به آن گرفته شد . ناشر کتاب را پس گرفت و به دکتر نصرت الله بختورتاش سپرد و دکتر دست به هیچ واژه ای نزده  و فرموده بودند " من در برابر این کتاب حرفی ندارم". 

در ادامه قسمت کوتاهی از داستان برای آشنایی با نثر نویسنده آمده است:

همنام 

جومپا لاهیری 

امیر مهدی حقیقت 

چاپ چهارم تابستان 1391 

نشر ماهی 

2000 نسخه 

11000 تومان 

رمان ساده و عجیبی بود. اول اینکه مطمئن نیستم کسی قبل من این کتاب را اینجا پیشنهاد نکرده باشد ولی مطمئنم که عده ای از دوستانی که اینجا سر می زنند آن را خوانده اند و دوستش داشته اند. پس اگر از کتاب جدا شدم قبلا پوزش. واقع اینکه من از یک رمان قرن بیست و یکمی همچون انتظاری نداشتم. استفاده از یک ساختار روان و آرام، و همچنین یاری جستن از بستر خانواده و مفهوم مهاجرت و فرزند و شرق برای فهماندن یکسری مسائل جدید. زبان انگلیسی توانسته بستری ایجاد کند تا شرقی ها بی واسطه حرفها و نوع نگاهشان را تزریق جامعه یی بکنند که در پذیراییِ فکر و ایده ی جدید خونگرم است. امثال خالد حسینی و لاهیری امروز توانسته اند با سرعتی باور نکردنی در برابر نوشتار به زبان خود و انتظار چند ساله تااستقبال جامعه میزبان و نهایتا ترجمه، در جامعه یی جدید و تشنه ی ایده خوب رشد کنند. بی گمان اگر اینها به زبانِ خود می خواستند روایت کنند، حتا اگر با استقبال روبرو می شدند هم که بعید بنظر می رسید، سالها طول می کشید تا کسی پیدا شود و آنها را کشف کند. مثال روشنش همین نویسنده های تراز اول خودمان. گلشیری و دولت آبادی و ترقی و معروفی. و خیلی های دیگر. البته که در مقابل اینها مثالی بزرگ داریم ؛ پاموک. اما اجازه دهید اینجا ترکیه را شرقی ندانیم با در نظر گرفتن فاصله ها و امکانات ایجاد شده در آن بلاد. 

برگردم به رمان. دو پسر و دختر بنگالی که ازدواج می کنند و به آمریکا مهاجرت می کنند. آشوک یا مرد، آشنا به فضای آنجا و آشیما یا زن، غریب. دوری از خانواده و جامعه یی که هنوز انگار به شدت قبیله ای و صمیمی و گرمند، و آمدن به دیاری که هیچ رنگ و بویی از آن کلکته ی خود ندارد. فصول کتاب از سال 1968 آغاز و به سال 2000 ختم می شوند. توصیفِ بکر و عجیب و ملموسِ تولد و زایمان مادر و برگشتن به عقب و معرفی آشوک و خود و ایجاد فضایی آشنا از کلکته و فرهنگ بنگالی در فصل اول، آدم را سر جایش میخکوب می کند. وای که چقدر شیرین است کشف یک نویسنده ی جدید و کتابی که ازش بی اطلاع بودی! چند سالی مادر راوی ست و پس از آن گوگول، اولین فرزند و پسر خانواده ست که دچار بعضی مسائل و مشکلات می شود. جامعه یی که در آن درس خوانده و رشد و نمو کرده، در تضادِ جامعه یی که خانواده سعی در روشن نگه داشتن مشعل آن داشته  و برگزاری مراسمات و ائین ها همراه با تمام بنگالی های مهاجری که طی این سالها دور خودشان جمع کرده بودند. بحران اسم و کلی چالش دیگر.  

رمان با توجه به ظاهر اندک طولانی و خطی ش، خواننده را پیش خود نگه می دارد و اصطلاحا ریتمش نمی افتد. هر چند شاید بعضی وقت ها احساس خستگی یا کسلی کنید ولی به نظر رمانی موفق و خواندنی در میان ایرانیانِ کتابخوان بوده و لاهیری را در میان نویسنده های زنده یی که منتظری کار جدید ازشان منتشر و ترجمه شود گنجانده. این نویسنده برنده ی جایزه معتبر پولیتزر برای کتاب مترجم دردها در سال 2000 بوده که انگار ازش چند ترجمه در وطن داریم. 

" هر چه تعداد دوست و آشناهای بنگالی ساکن نیوانگلند در زندگی آشوک و آشیما زیاد می شود، تعداد آدم های زندگی سابقشان در هند کم تر می شود- آدم هایی که آن ها را به اسم مونو و میتو می شناسند، نه به اسم های رسمی شان. تلفن های گاه به گاه نیمه شب که آن ها را از خواب می پراند و نامه هایی که به دستشان می رسد همه حکایت از مرگ دارند. مرگ یکی از عمه ها، عموها، خاله ها، دایی ها. نامه های خبر مرگ و میر هیچ وقت مثل باقی نامه ها توی اداره ی پست گم و گور نمی شود. خبرهای بد هرچقدر پر پارازیت، هر قدر پر تکرار، همیشه بالاخره یک جورهایی به گوششان می رسد." 

در پایان پوزش از شکستگی های کلامی و ناتوانیِ تشریح!

حماسه داد

بحثی در محتوای سیاسی شاهنامه فردوسی

فرج‌الله میزانی (ف. م. جوانشیر)

انتشارات فردوس

چاپ اول – 1393

303 صفحه

150000 ریال

***

به دنبال هدیه تولد برای یاری از یاران دبستانی بودم. مدت‌هاست که جز این نمی‌کنم. در کمال ناباوری حماسه داد را دیدم. ذهنم پرواز کرد به روزها که نه، به سال‌های اول بعد از انقلاب و بر آنچه که بر نویسنده‌ی بزرگوار این کتاب برفت.

آن سال‌ها کتاب را خریدم و گم شد. خریدم و گم شد. خریدم و گم شد......

چاپ اول انتشارات فردوس را دیدم و خریدم و قبل از هدیه دادن این بخش از آن را در اینجا آوردم.

کتاب را بخرید. از آن، جز بخش کوچکی را که دوست می‌دارم، نمی نویسم. این کتاب جز نوستالژی برای من چیزی ندارد. بخش زیادی از منطق و باورهای نویسنده دیگر در باورهای من نیست. بی شک خودش هم اگر بود، شاید کتاب را با دیدی دیگر ویراستاری می کرد. ولی ...... کتاب را بخوانید.

***

قیام کاوه

با شکوه‌ترین قیام در شاهنامه، قیام کاوه است که بسیار شهرت یافته. ولی عملن از مضمون اصلی خود خالی شده است. بر اثر تبلیغات دهه‌های اخیر، چنین عنوان شده است که گویا قیام کاوه عبارت است از قیام ایرانیان علیه تازیان. گفته می‌شود که گویا ضحاک به آن دلیل مورد نفرت مردم ایران بود که شاهی بیگانه بود. قیام کاوه در نظر مبلغین درباری عبارت است از:

"شوریدن بر پادشاه بیگانه و برانداختن بیداد"

بنابراین ادعا و ادعاهای نظیر آن، انگیزه‌ی قیام کاوه ناسیونالیسم ضد عربی ایرانیان است.! در حالی که فردوسی در توصیف شاهی ضحاک و قیام کاوه با وجود تفصیل فراوان، به اشاره هم که شده، نژاد او را دلیل بیدادگری و دستاویز قیام نمی‌داند. در آن زمان در شاهنامه هنوز "هفت کشور" یکی است و این جدایی مرزها وجود ندارد تا سخن از بیگانه و خودی باشد. تازه در زمان فریدون است که جهان بین سه پسر او تقسیم می‌شود که در آن زمان هم، سرزمین تازیان در کنار ایران به ایرج سپرده می‌شود و بیگانه به حساب نمی‌آید.

از ایشان چو نوبت به ایرج رسید / مر او را پدر شاه ایران گزید

هم ایران و هم دشت نیزه وران / هم آن تخت شاهی و تاج سران

بدو داد کو را سزا بود تاج ...

از نوشته ی طبری نیز چنین بر می‌آید که در زمان طبری هم ایرانیان ضحاک را از خود می‌دانستند:

"اهل یمن دعوی انتساب او را دارند و عجم دعوی انتساب او را"

قیام کاوه، قیام داد است علیه بیداد. قیام توده مردم است علیه شاه بیدادگر و نه قیام ایرانیان علیه اعراب.

این یادداشت را قبلن در اینجاآورده بودم.

"از متن یک کتاب چیزی جز اندیشه های مجرد آن باقی نمی ماند"

بهومیل هرابال

تنهایی پر هیاهو

اثر: بهومیل هرابال

برگردان: پرویز دوایی

نشر آبی – چاپ یازدهم – 75000 ریال

***

بعد از باز کردن جلد می خوانیم:

چاپ یازدهم تنهایی پر هیاهو، پس از دو سه سال پر ماجرا که "ممنوع الانتشار" اعلام شده بود، به برکت دولت تدبیر و امید و  مقامات جدید وزارت ارشاد اکنون در اختیار شماست.

بیان آن‌چه در چند ساله‌ی گذشته بر ما و دیگر ناشران گذشت، تکرار مکرر است. فقط از زبان سعدی بزرگ، افصح المتکلمین، تکرار می‌کنیم:

جهان ای برادر نماند به کس / دل اندر جهان آفرین بند و بس

مکن تکیه بر ملک دنیا و پشت / که بسیار کس چون تو پرورد و کشت

***

بهومیل هرابال نویسنده‌ی معاصر چک است که قبل از این کتابی از او نخوانده بودم. البته مقصر هم نبودم، چرا که این، اولین کتاب اوست که به پارسی برگردانده شده و راستش را بخواهید دیدن نام مترجم آن، پرویز دوایی، مرا به خواندنش ترغیب کرد. دوایی را می شناختم و از او در این جا نیز یاد کرده ام. وی از آن‌جا که حدود چهل سال می شود  ساکن چک‌اسلواکی است، زبان کتاب را همچون پارسی می‌داند و با احاطه‌ی کامل به این زبان، کتابی برابر ما نهاده که گویی به زبان یک ایرانی و به پارسی نوشته شده است. روان و صمیمی.

نوشته: جومپا لاهیری

برگردان: امیرمهدی حقیقت

نشر ماهی – چاپ پنجم – 360 صفحه – 230000 ریال

***

چندی پیش نسیمی بعد از دو سه سال نوزیدن، در زندگیم وزیدن گرفت. قراری قهوه‌ای بود. نشسته و ننشسته، هر دو تخلیه اطلاعاتی یکدیگر را آغاز کردیم. از آن‌چه که در این مدت بر دیگری گذشته است. از چپ و راست، تیربار اطلاعات بود که هر یک بر مغز دیگری شلیک می‌کردیم. تا این که گفت:

جومپا لاهیری می‌شناسی؟

لال شدم.

عهد رفاقت به جای آورده و به محض جدایی، روانه شهر کتاب شدم و با "همنام"، راهی غار محل زندگیم شدم. در غار بود که دیدم علی هم چندی قبل از همنام نوشته بود و فراموشش کرده بودم.

***

خانم جومپا لاهیری متولد انگلستان است، از پدر و مادری بنگالی. در واقع یک مهاجر نسل دومی به حساب می‌آید. ولی اکنون با همسر و دو فرزندش ساکن آمریکاست.

همنام، راوی آن‌چیزی است که بر مهاجرین هندی می‌گذرد و شاید به جرات بتوان آن را در مورد تارک وطن های دیگر کشورهای جهان، از جمله ایران، تعمیم داد.

قهرمان اصلی کتاب گوگول است. نامش بر اساس نام نیکلای گوگول انتخاب شده. نامی اجباری و به شکلی ناخواسته. در ابتدای رومان می‌خوانیم:

"خواننده خودش باید درک کند که واقعن جور دیگری نمی شد. او نمی‌توانست نام دیگری داشته باشد."

-نیکولای گوگول، "شنل"-

گوگول اولین فرزند، پدر و مادری بنگالی هستند که در همان ابتدای کتاب، در هندوستان به شکل کاملن سنتی ازدواج کرده و به انگلستان می روند و این فرزند در آن‌جا متولد می‌شود. بعد از مدتی به آمریکا مهاجرت می‌کنند و در آن‌جا، این خانواده چهار نفری می‌شوند و .....

وزیری امیر حسنک

محمود دولت آبادی

نشر فیروزی - 180 رویه - هم راه با سی دی ذکر بردار کردن حسنک وزیر با صدای نویسنده - 180000 ریال

***

کتاب را شاید بتوان حاشیه ای در شرح و بسط ذکر بردار کردن حسنک وزیر از تاریخ بیهقی نوشته ی ابوالفضل بیهقی دانست.

در باز کردن بعضی گره ها. البته به تصور محمود دولت آبادی که تصوری درست است. حداقل با بضاعت من.

یکی از کارهایی که همیشه می کنم این است که نه هر ماه که شاید به جرات بتوان گفت هر فصل، بخش: "ذکر بردار کردن امیر حسنک وزیر" را از تاریخ بیهقی می خوانم. هم راه کلی بد و بیراه نثار بوسهل زوزنی کردن. کسی که یکی از خبیث ترین مردان این خطه از جهان بود. وقتی دیدم این کتاب به گونه ای توسط محمود دولت آبادی باز شده، درنگی در خریدنش نکردم. همین را داشته باشید تا بخوانمش. تا این جا فقط تند خوانی کرده ام. چه بسا بعدها که تمام شد، این یادداشت کلن تغییر کند.

کتاب به شیوه ای نفیس جلد و چاپ شده که قیمتش نسبت به حجم آن گرانتر از معمول است. (بهانه ای برای کسانی که قیمت کتاب را همیشه دست آویزی می دانند که آن را نخرند). ولی از نظر من، گاهی بد نیست که کتاب هایی خارج از عرف معمول به دستمان برسد که اگر حتا آن را نخواندیم از این که چیز نفیسی داریم خوش باشیم. 

چه کنیم که دلخوشی های ما از این جنس است.  البته خیلی هم خوبست.

***

پ.ن.

همیشه می خواستم یک چیز دیگر هم بگویم و اینجا می گویم و امیدوارم کتاب خوانان، این را به کار بگیرند و آویزه ی گوش کنند و آن این است:

هر از گاهی در لابلای خواندن رومان، سراغ کتاب هایی چون تاریخ بیهقی بروید. کمترین نتیجه ی این خواندن، وسعت دادن به فرهنگ واژه های شماست. در یافتن معانی این واژه ها با کلی کلمات و ترکیبات دیگر آشنا می شوید. با این انتخاب ارزش وقتی که صرف خواندن کتاب می کنید، دوصد چندان می شود.

خواندن روزنامه و مجله و رومان هایی که همه از واژه های روزمره بهره می گیرند، چیزی به دانش شما در زبان و ادبیات اضافه نخواهد کرد. گیرم اوقات خوشی را با آن ها بگذرانید. ولی.......

این مجموعه امروز رونمایی می شود.

http://choi.ir/

درباره پروژه

 

[ادامه مطلب را در اینجا بخوانید ...]

با شنیدن نام فیثاغورث اولین چیزی که به ذهنمان می رسد قضیۀ معروفی است که نام وی را یدک می کشد (مجموع مربع دو ضلع یک مثلث قائم الزاویه برابر است با مربع وتر)؛ اما کمتر کسی دربارۀ نحوۀ زندگی و عقاید وی به مطالعه پرداخته است.

فیثاغورث 500 سال پیش از میلاد مسیح می زیست و زندگی او، همچون بسیاری از نوابغ، با رمز و رازهای متعددی همراه است. شاگردانش جدای از ریاضیدان و فیلسوف، او را بعنوان رهبر معنوی خود می شناختند و دارای عقاید و مناسک ویژه ای بودند.

مرگ فیثاغورث هم در هاله ای از ابهام قرار دارد. برخی معتقدند وی در یک آتش سوزی و به دست مردم خشمگین کشته شد و طبق روایات دیگر، وی از آتش سوزی جان سالم به در برده و به شکل پنهانی جای دیگری زندگی کرده است... .

تمام این اسرار، دستمایۀ کتابی است به نام "انتقام فیثاغورث" که سال 2009 توسط آرتورو سانگلی نوشته شده. نویسنده که خود استاد ریاضیات یکی از دانشگاه های معتبر کاناداست حقایق تاریخی را با تخیل خود درآمیخته و داستانی پدید آورده پر از نکات علمی ریاضی و تعلیق های روایی. داستان از ساختاری غیرخطی برخوردار است و به اندازۀ کافی هیجان انگیز هست که بتوان یک سره تمام 250 صفحه را خواند!

دربارۀ داستان کتاب چیز زیادی نمی گویم تا لو نرود، اما همینقدر بگویم که اگر به علم ریاضیات علاقه مند هستید و از خواندن کتاب هایی همچون "رمز داوینچی" لذت برده اید، از خواندن این کتاب هم پشیمان نخواهید شد!

کوتاه بیا! عمرم به آمدنت قد نمی‌دهد ...

مجموعه شعر

کامران رسول زاده

چاپ نهم – 1393 – نشر مروارید

***

گسترش دنیای ارتباطات، ادبیات را به طول کلی به سوی کوتاه شدن برده است. ادبیات مینی‌مالیستی، این روزها خواهان که چه عرض کنم، خواننده بیشتر دارند. چه بسا شما حتا از خواندن یک پیامک هم به دلیل دراز بودنش، خودداری کنید. در فضاهای مجازی هم به هم‌چنین. اگر متنی حداکثر در سه خط نوشته شده بود، یا شعری به اندازه‌ی یک رباعی، خوانده می‌شود. وگرنه خواننده ممکن است حتا نگاهی هم به آن نیاندازد.

این شکل از نوشتن، شعر را هم در بر گرفته. شعر ها در روزگار ما دیگر آن اشعار عریض و طویل گذشته نیستند. اشعار با سطرهایی حداکثر شش هفت سطر پیامشان را می‌دهند و تمام می‌شوند. یا نه، تمام نمی‌شوند. و در قطعه‌ی بعدی ادامه می‌یابند ولی بی نیاز به قطعه‌ی قبل.

این اشعار گاه از یک غزل بیش از ده بیتی تاثیر گذارتر و دلنشین ترند.

یکی از  کسانی که او را در این شیوه بسیار شاعر دیدم، کامران رسول زاده است با کتابی به نام یکی از اشعارش:

کوتاه بیا!

عمرم به نیامدنت

قد نمی‌دهد.

با توجه به این که شعر بی نیاز از توصیف باید باشد، چند شعر او را در این‌جا می‌نویسم بی هیچ کلمه‌ای از خودم.

***

باید شلیک می‌کردی.

حالا

داغ این گلوله

تا ابد

به سینه‌ام می‌ماند.

***

این شایعه را خودم راه انداخته‌ام.

باور نمی‌کنی؟

می‌خواهی اواخر همین شعر

از رفتنت

منصرف شوم ... ؟

***

روزها که مدام با منی.

شب‌ها هم در خوابم ...

تو چرا نمی‌خوابی ...؟

***

از مردم این شهر دلگیرم

هیچ کدامشان شبیه تو نیستند ...

***

زیباترین قطعه شعر این مجموعه را که در زیر می‌نویسم می‌تواند مدتها شما را درگیر خودش کند. هم‌چنان که مرا:

در تو دفن شده‌ام

مثل گمنامی  ِ یک سرباز

که روی پلاکش

نام تو را حک کرده است ...

ساحره ی سرگردان

نوشته ی: ری برادبری

برگردان: پرویز دوایی

نشر ماهی - 150 صفحه - 65000 ریال

هدفم نوشتن یادداشتی در مورد این کتاب نیست. چرا که نام پرویز دوایی بر هر کتابی، چه به قلم خودش، و چه برگردانده باشد، آن را خواندنی و بی نیاز از توصیف می کند.

خواستم در اینجا قطع این گونه کتاب ها را ذکر کنم. این کتابها که بیشتر از نشر ماهی آن ها را دیده ام، هم جیبی هستند و هم کم حجم. بهترین چیز برای حمل در جیب و یا کیفتان است که در مترو، اتوبوس و یا تاکسی بخوانیدشان.

"من پیش از تو" یک درام عشقی است دربارۀ مردی عاشق هیجان و زندگی، که در پی یک تصادف رانندگی تمام بدنش فلج می شود و ناچار است تا پایان عمر روی صندلی چرخدار بماند. دختر پرستاری که برای مراقبت از او وارد خانه می شود بطور اتفاقی می فهمد که او قصد دارد از طریق مرکزی در سوئیس، به طور قانونی دست به خودکشی بزند و در واقع برای شش ماه بعد وقت گرفته... دختر تمام سعی اش را می کند تا در این مدت او را دوباره به زندگی امیدوار کند...

این کتاب را جوجو مویس، نویسندۀ انگلیسی، در سال 2012 نوشته و در 480 صفحه توسط مریم مفتاحی به فارسی ترجمه شده است.

داستان، داستان تلخی است و نویسنده به خوبی رنجی را که چنین فردی متحمل می شود به خواننده منتقل می کند، تا جایی که به او در تصمیمی که گرفته حق می دهیم... اما آیا واقعاً خودکشی بهترین راه حل است؟ آیا به هیچ شکلی می توان در چنین شخصی انگیزۀ زندگی ایجاد کرد؟ آیا عشق می تواند بر چنین تصمیمی پیروز شود؟

"من پیش از تو" کتابی است که بیشتر آن را با چشمانی اشک آلود می خوانیم، اما نویسنده برای کاستن از تلخی داستان، رگه هایی از طنز را هم وارد قصه کرده که بسیار به جا و دلنشین است.

فیلمی از روی این کتاب ساخته شده که سال 2016 اکران خواهد شد.

میم و آن ِ دیگران

محمود دولت‌آبادی

نشر چشمه - 166 صفحه – 7000 ریال

***

کتاب میم و آن ِ دیگران، بخوانید، محمود و آن ِ دیگران، نظریات محمود دولت آبادی است در باره‌ی:

محمدعلی جمال‌زاده / جلال آل‌احمد / سیمین دانشور / مهدی اخوان ثالث / احمد شاملو / محمدعلی سپانلو / جواد مجابی / علی اشرف درویشیان / سهراب شهیدثالث / پیتر هانتکه / آرتور میلر / عبدالحسین نوشین / بهرام بیضایی / اکبر رادی / هوشنگ گلشیری / رضا براهنی / ناصر تقوایی / محمدرضا لطفی / سارا دولت آبادی / محمد حسین ماهر / فریدون آدمیت و جیمز جویس.

لطف کتاب‌هایی از این دست این است که: الزامی به خواندن و تمام کردنش ندارید. و هرگاه به مناسبتی خواستید در مورد یکی از کسانی که نامشان در کتاب آمده است بدانید، به سراغ آن بروید و او را از نگاه نویسنده ببینید. نگاهی که بسیار حرفه‌ای اینان را کنکاش کرده و می‌توانم به جرات بگویم به قول علما حجت بر ما تمام می‌کند و حداقل خود من با شناختی که از آنان دارم، نظر نویسنده را به دور از هرگونه حب و بغضی دیدم. در مورد بسیاری با او هم نظر بودم. جز  یکی دو نفر که چیزی در باره‌ی آنان نمی‌دانم و خواندن آن بخش‌ها را گذاشتم برای وقتی که اول خودم با آنان روبرو شوم. همچون جیمز جویس و محمدحسین ماهر و آرتور میلر. عبدالحسین نوشین را با خواندن کتاب بیشتر شناختم و بسیاری دیگر را.

از آشنایی خودش با دیگران نوشته که دلچسب است. از جمله دیدن آل احمد و دانشور سر صحنه‌ی فیلم‌برداری ِ گاو.

آن‌چه که در باره‌ی آل‌احمد نوشته بود، به حد کافی برای چاپ تند بود و مطمئن هستم نظر نویسنده تندتر از این است. که در کتاب رعایت حالش را کرده است. هرچند اشاره به این که "تنها کتاب خوب او مدیر مدرسه است، آن هم چون خودش را نوشته" گویاست.

به یادداشت‌هایی که پیدایشان نکرده هم اشاره دارد که یادشان را گرامی دارد هم‌چون، ساعدی و یلفانی و .... احمد محمود.

کتاب را بخرید و گاهی یکی از آن دیگران را بخوانید.

خانه‌ی روبه‌رویی

گزینش و ترجمه‌ی اسدالله امرایی

چاپ اول – 1389 – 180 صفحه- 4400 تومان

***

اسدالله امرایی پنج کتاب دارد از پنج قاره که داستان‌های کوتاهی از نویسندگان جهان را در آن‌ها می‌خوانیم. نام کتاب‌ها برگرفته از یکی از این داستان‌هاست. که این یکی، داستانی است از ر.ک.نارایان، نویسنده‌ی هندی. و این کتاب داستان‌های کوتاه آسیایی است.

چندی پیش، در واقع درست در روز اول سال نو میلادی هر پنج جلد را تهیه کردم. در واقع هدیه‌ی سال نو بود برای خودم. خواندن این پنج جلد را از از آسیا آغاز کردم. به شکلی پارتی بازی برای قاره‌ای که دلبستگی بیشتری نسبت به آن دارم.

قصد ندارم در مورد داستان‌ها بنویسم. بیشتر قصدمعرفی آن‌هارا دارم. و اصرار بر این‌باید خواندشان.

در این کتاب از این نویسندگان می خوانیم:

1 – میخاییل زوشچنکو                                         اوکراین

2 – آندرو لام                                                     ویتنام

3 – ر. ک. نارایان                                                 هندوستان

4 – خرقل آوشالاموف                                           داغستان

5 – ویکتور آردوف                                                روسیه

6 – فاضل اسکندر                                              گرجستان

7 – چیترا باترجی دیواکارونی                                 هندوستان

8 – کنزابورو اوئه                                                ژاپن

9 – یاسوناری کاواباتا (نوبل)                                  ژاپن

10 – مظفر ایزگو                                               ترکیه

11 – عبدالله سالم                                            یمن

12 – فاروق الهان چلیک                                       ترکیه

13 – نورمراد ساریخانف (کشته‌ی جنگ دوم جهانی)    ترکمنستان

14 – محمدزاهد امیر شیخویچ امینوف                     داغستان

یکی از مزایای کتابهایی از این دست، آشنایی با نویسندگانی است که احتمالن نامشان را هم نشنیده‌ایم، چه برسد به این که چیزی از آن‌ها خوانده باشیم. جز تنی چند از آنان. آن‌هم بنا به دلایلی هم‌چون، گرفتن جایزه‌ی نوبل ادبی، کاواباتا و یا ساریخانف، کشته شده‌ی جنگ دوم و یا نه، شناخته بودنشان در اینجا. کسی چون نارایان. در ضمن بعد از خواندن کتاب بود که فهمیدم، کاواباتا در سال 1968 نوبل گرفت و در سال 1972 هاراکیری کرد. 

بهرحال آشنایی با این نویسندگان ِ حداقل از نظر خودم، گمنام، دریچه‌ای است به دنیای آنان. و آشنایی با جلوه‌های ادبی کشورهایشان. بعد از خواندن این کتاب‌ها، نام این نویسندگان، برایمان فراتر از یک نام خواهند بود.

برگردان داستان ها بی نیاز از تعریف است. چرا که تمامی کتاب‌هایی او را باید خواند. بی توجه به نام نویسنده. بارها گفته‌ام: در خرید یک کتاب خارجی من ابتدا نام مترجم را نگاه می‌کنم و ترجمه‌های اسدالله امرایی را بی هیچ اما و اگری از کتابفروشی به خانه می برم.

***

داستان کوتاه "ترمز وسیتنگهاوس" از "میخاییل زوشچنکو"  را با صدای خودم بشنوید.

تا همین چندی پیش، گابریل گارسیا مارکز را به عنوان پیشتاز رومان های رئالیسم جادویی می شناختم. فکر هم می کردم که جز در آمریکای لاتین به این گونه رومان ها برخورد نخواهم کرد. تاااااااااااااا آشنایی با بختیار علی. نویسنده ای کرد از کردهای عراق.

همه ی رومانهای او به آنچه که مارکز نوشته است پهلو می زند.

به یک شهر کتاب یا یک کتابفروشی که همه جور اثری از هر نویسنده ای دارد مراجعه کنید و هر آن چه که از بختیار علی دارد را بخرید و بخوانید. یکی از بهترین توصیفاتی که در مورد آثار او می دانم این است که، رومان هایش به زبان کردی نوشته شده و در میهنمان کم نیستند کسانی که هم زبان کردی می دانند و هم زبان پارسی و این امر موجب شده که نوشته هایش مستقیمن از یک زبان به پارسی ترجمه شده باشد. نه این که مترجمی داستانی را که از زبان اصلی به مثلن فرانسوی یا ...... ترجمه شده را برداد و به پارسی برگرداند.

یک چیز حسرت برانگیز هم بگویم. و آن این که این روزها  کتاب در ایران که یکی از قدیمی ترین اقوام تاریخ در آن زندگی می کنند با تیراژ 200 و 500 منتشر می شود، اولین چاپ آثار وی به زبان کردی و در کردستان عراق با تیراژ ده هزار نسخه منتشر می شود. آن هم در جایی از این کره خاکی که این روزها بیشتر در گیر جنگ و خانمان سوزی و خانمان براندازی است.

جا دارد برای این کار کلاه خودمان را کمی بالاتر بگذاریم. و این قدر دم از تمدن و فرهنگ و ..... ایرانی نزنیم.

فکر می کنید بهتر نیست که نویسنده ای را قبل از گرفتن جایزه ی نوبل ادبیات بشناسید؟

عمویم جمشیدخان،

مردی که باد همواره او را باد با خود می‌برد.

نوشته‌ی: بختیار علی

برگردان: رضا کریم مجاور

نشر افراز – 143 رویه – 99000 ریال

***

عمویم جمشیدخان .....، اولین کتابی است که از بختیار علیخواندم. در یادداشتی با نام بختیارعلی، قبلن در مورد نویسنده و آن‌چه که فضای رومان هایش را در بر می گیرد، نوشتم. عمویم جمشیدخان،  اثری است کاملن در حال و هوای رئالیسم جادویی. همان گونه که در آن یادداشت نوشتم بار دیگر خاطر نشان می کنم که این کتاب مستقیمن از زبان کردی به فارسی برگردانده شده و کار رضا کریم مجاور قابل ارج است.

در کتاب می‌خوانیم:

در اوائل سال 1979 که جمشیدخان برای نخستین بار دستگیر شد، هفده ساله بود. آن روزها بعثی‌ها در سرتاسر خاک عراق، بنای تعقیب ودستگیری و شکنجه‌ی چپ‌ها را گذاشته بودند ... چپ هایی که کمی پیش‌تر، از هم‌پیمانان اصلی "انقلاب و رهبری آن" به شمار می‌آمدند.

هیچ کدام از ما به درستی نمی‌دانیم که جمشیدخان کی و چگونه به جمع چپ‌ها پیوسته بود. به ویژه که در ایل و تبار ما تا کنون کسی چپ نشده بود. ...

جشمیدخان در اثر شکنجه‌های دژخیمان عراقی بسیار ضعیف می‌شود و وزن خود را از دست می‌دهد. به طوری‌که شبی .....

ضمن گفتن این که در سال گذشته، آمار بازدید کنندگان این وبلاگ از مرز یک میلیون نفر گذشت،  اضافه  کنم، ده یادداشت در یک سال کمی تا قسمت زیادی تلخه، یعنی نتونستیم حداقل ماهی یک یادداشت این جا منتشر کنیم. شایدم توقع من بی جاست.  چرا که در این گوشه از جهان، تیراژ کتاب ها در حد دویست جلد نزول پیدا کرده.  این وبلاگ که هیچ.

شاید سال دیگر .....

آدرس و نام این ده یادداشت:

1 -   وزیری امیر حسنک    محمود دولت آبادی  - بیست و ششم فروردین

2 -  تاریخ جامع ایران                                                    - بیست و ششم خرداد

3 -انتقام فیثاغورث: داستانی از تاریخ ریاضیات     آرتور سانگالی  - دهم تیر

4 -کوتاه بیا! عمرم به آمدنت قد نمی دهد ...  کامران رسول زاده - سیزدهم شهریور

5 -  ساحره ی سرگردان      ری برادبری - سی ام شهریور

6 -  من پیش از تو  جوجو مویز - بیست و هفتم مهرماه

7 - میم و آن ِ دیگران  محمود دولت آبادی - چهارم دیماه 

8 - خانه‌ی روبه‌رویی  داستان های  آسیایی با برگردان اسدالله امرایی - بیست و هشتم دیماه

9 -بختیار علی   معرفی بختیار علی  - بیست و پنجم بهمن ماه

10 - عمویم جمشیدخان، مردی که باد همواره او را باد با خود می‌برد.   بختیارعلی - هجدهم اسفندماه

زن وسطی

گزینش و ترجمه‌ی اسدالله امرایی

چاپ سوم - نشر افراز - 1387 - 174 صفحه- 3200 تومان

***

دومین کتابی که از پنج کتاب اسدالله امرایی،  از پنج قاره ی جهان خواندم، زن وسطی است. گزیده ی داستان های کوتاه آمریکای لاتین. نام کتاب‌، داستانی است از آرتورو  واریاس. اولین داستانی که از وی به فارسی برگردانده شده است.

در این کتاب از این نویسندگان می خوانیم:

1 - ماریو بارگاس یوسا /  پرو / ادبیات آتش است

2 - – خورخه لوییس بورخس / آرژانتین / 25 اوت 1983

3 - – فرناندو سیلوا / نیکاراگوئه / مرغی برای سه نفر / اولین .......

4 - – اوراسیو کوئیروگا / اروگوئه / مرد مرده /  خودکشی بعد از یک عمل جراحی

5 - –  موریلو روبیائو /  برزیل / جادوگر سابق

6 - – لیلیانا هکر / آرژانتین / ضربه

7 - – خوان بوش  / دومنیکن / دو دلار آب / پس از تبعیدی 24 ساله در بازگشت به کشورش رییس جمهور شد ولی شش ماه بیشتر دوام نیاورد.

8 - – ماریو بندتی / اروگوئه /  ویژگی - آتش نشان ها

9 -  خولیو کورتاسار / آرژانتین / خانه ی تسخیر شده

10 -  دینا سیلبی یرا د کروس /  برزیل / هدایت / اولین .......

11 -  خوان کارلوس اونتی / اروگوئه / حضور

12 -  آرمونیا سامرس / اروگوئه / در انتظار پولیدورو

13 -  نیکلاس سی. واکا / نیو مکزیکو / خرید

14 -  آمالیا رندیک / شیلی /  سگ، شب، کودک /  اولین .......

15 - آنتونیو مونتانا / کلمبیا /  باران که بند بیاید /  اولین .......

16 - آرتورو آریاس / گواتمالا /  زن وسطی / اولین .......

17 - گریگوریو لوپس فوئنتس / مکزیک / نامه ای به خدا

18 - مواسیر اسکلیر / برزیل /  جنگ و صلح

19 - خوان خوسه آرئولا / مکزیک  / واقعیت را عرض می کنم

20 - فرناندو سورنتینو / آرژانتین / مردی که سالهاست با چتر بر سرم می کوبد